Bir insan öldüğünde, bedeninin başına geleceği bilinen ve genelgeçer kabul gören dört alternatif vardır: Gömülmek, krematoryumda yakılmak, kadavra olmak ve yeni bir alternatif olarak benimsenen biyobozunur vazolar (Bios Urn)(1) yardımıyla ağaç gübresi olmak.
Türkiye’de krematoryum cihazı, Sivas’ta üretilmekte ancak henüz Türkiye’de kullanımda olmayıp yurt dışına satılmaktadır(2). Geçmiş yıllarda Türkiye'de ne kadar sayıda olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, Osmanlı'nın son dönemlerinde, Anadolu Kavağı sınırları içinde, krematoryum diyebileceğimiz bir yapı vardı. Zincirlikuyu Mezarlığında da bir krematoryum yapılmış, sonradan yıkılarak otoparka çevrilmiştir(3). 03 Temmuz 2015 tarihinde Ateizm Derneği, Türkiye’de hayatını kaybettikten sonra yakılmayı tercih eden insanlar için krematoryum cihazı talep eden bir bildiri yayınlamıştır(4). (Krematoryum bulunan bazı ülkeler ve kullanım yoğunlukları-(5))
Mizahi bir haber olmasına rağmen çoğu haber sitesi, 2014 yılının son aylarında çıkan “Türkiye’nin ilk ateist mezarlığı Datça’da açıldı” şeklindeki haberi ciddiye alarak, halka gerçekmiş gibi yansıttı.(6) Ne kadar gerçek olmasını istesek de, henüz Türkiye’de bir ateist mezarlığı bulunmamaktadır. Halihazırda ateist birey sayısının fazla olduğu Avrupa ülkelerinden İsveç’in Borlänge şehrinde bir ateist mezarlığı bulunuyor.(7) Bununla birlikte Danimarka’nın Kopenhag kentindeki mezarlıkta ateistler için de özel bir bölüm yer almakta.(8)
Türkiye’de ateist olarak hayatını sürdüren bir kişinin cenazesi, öldüğünde mutlaka camiden kaldırılır ve mezarlığa götürülüp Kur’an okunarak toprağa verilir. Nitekim 16 Ekim 2014 tarihinde intihar edeceğini anlattığı konuşmasını videoya kaydedip, ardından da hayatını sonlandıran Mehmet Pişkin, kaydettiği bu videoda herhangi bir dine inanmadığını ve gömülmek istemediğini, gömülmek yerine cesedinin kadavra olarak kullanılmasını istediğini açıkça belirttiği halde, bu vasiyeti yerine getirilmedi. Mehmet Pişkin’in cenazesi camiye götürüldü, cenaze namazı kılındı ve sonra da Mehmet Pişkin bir Müslüman mezarlığına gömüldü. Bu, en başta ölen kişiyi ve onun isteklerini hiçe saymak; daha genel anlamda ise hepimizin hayata bakışını ve inançsızlığını yok saymaktır.
Mehmet Pişkin gibi medyaya yansımayan; ancak ateist olduğu bilindiği halde cenaze namazıyla, Yasin okumaları eşliğinde toprağa gömülen pek çok insan var ülkemizde. İnançsız bir insanın ölüme bu şekilde uğurlanması, onun yaşadığı hayata, benimsediği fikirlere ve hatta tümüyle o kişinin kendisine yapılmış en büyük saygısızlıktır. Örneğin bir gün yaşadığı coğrafyadan uzak bir yerde hayatını kaybettiğinde, oradaki insanların, bilerek veya bilmeden, kendisi için o yörenin dini ritüellerine göre bir cenaze töreni düzenlemeleri ihtimalini hiçbir Müslüman istemez. Oysa aynı insanlar, kendi başlarına gelmesini hiç istemeyecekleri bu durumu, ateistler ya da kendilerininkinden başka bir dine mensup insanlar için uygulamaya geçirmekte hiçbir sakınca görmemektedir! Bunun nedeni (eskiden Müslüman bir birey olduğum için rahatlıkla yazabilirim), bu insanların kendi dinlerinin mutlak doğru olduğuna inanmaları, ölen kişi için cenaze namazı kılarak kendilerince ölüye iyilik yaptıklarını zannetmeleri ve yaşadıkları bölgede çoğunlukta oldukları için orada onların sözünün geçtiğini (özellikle ölen kişinin ailesi) vurgulama çabasıdır. Ama, olaya şu yönden de bakmak gerekir: Ölen kişinin Müslüman olmadığı bilindiği halde, bu kişi için ısrarla İslami kurallara uygun bir cenaze töreni yapmak, bir anlamda kendini kandırmak değil midir? Bu, insanların kendi inandıkları dini ve dolayısıyla o dinin inananlarını da aşağılamak anlamına gelmez mi?
Ama sonuçta nonteist bireyler olarak, şu an için öldükten sonra cesedimizin ne olacağına dair çok da fazla alternatifimiz bulunmuyor. Sanırım bizim için en iyi seçenek, İslam veya diğer dinlerin ritüelleri olmadan gömülmek ya da kadavra olarak bağışlanmak.
Bu yazıyla özellikle teist okurların, öldüğümde beni (bizleri) “nasıl gömmemeleri gerektiğini” anlamış olduğunu umuyorum. Sonuçta hepimiz, her an doğal veya doğal olmayan sebeplerden ötürü ölebiliriz. Önemli olan, bu vedayı herkesin inancına ve inançsızlığına saygı çerçevesinde gerçekleştirmektir. Yaşam onurunu korumak dileğiyle…
Kaynakça:
- http://www.evrimagaci.org/fotograf/110/6288
- http://www.ntv.com.tr/video/ekonomi/sivastan-krematoryum-ihracati,JDxj6p2lF02r5J_1caDl_w
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Krematoryum
- http://ateizmdernegi.org/haber/gomulmek-mi-yakilmak-mi-hangisi-daha-cevreci
- http://www.hurriyet.com.tr/muglada-ateist-mezarligi-ortaligi-karistirdi-28181004
- http://www.evrensel.net/haber/281206/isvecin-ilk-ateist-mezarligi-acildi
- http://www.trthaber.com/haber/dunya/danimarkada-ateist-mezarligi-92308.html
