Dr. Özge Türkeş
İnternet Güvenliği Uzmanı
2008'de Richard Dawkins'in web sitesine erişim engellendiği zaman ya da evrimle ilgili siteler Aile / Çocuk filtresi yüzünden görü lemezleştiği zaman işlerin daha da sarpa saracağını kestirmek zor değildi.
5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun 2007 yılında kabul edildiğinde AKP, CHP ve MHP arasında bir konsensüs sağlanmıştı. Çoklukla telif konularını gündeme getirerek, Atatürk'e hakaret bahaneleriyle seri biçimde siteleri kapatmaya başladılar. Telif haklarını bahane ettiler, çünkü sanatçılar emeklerinin üzerine yatıldığını düşünüyordu. Atatürk'e hakaret edilmesini bahane ettiler, çünkü insanlar bu konuda çok hassastı. Sonra kendilerine uymayan her türden siteyi engelleme operasyonuna giriştiler.
Bugün EngelliWeb'in tespit edebildiği 40467 web sitesine erişim engellenmiş durumda. Daha kaç tanesine engellenmiş olduğu bilgisini TİB bizimle paylaşmıyor.
Bunca yasaklama istatistiğine rağmen, bugün AKP'nin bu yasayı yeniden gözden geçirme ihtiyacı duymasının 2 temel nedeni var. Birincisi, Gezi'de insanların internet üzerinden gerçekleri öğrenmesinin hala mümkün olabildiğini gördüler. Bu yüzden muhalif içeriği doğrudan engellemek için daha hızlı ve esnek araçlara ihtiyaçları var. İkincisi, 17 Aralık'ta başlayan yolsuzluk operasyonunun istihbaratını önceden alamadılar ve herkesi fişleyip, bütün elektronik iletişimi takip ederlerse ileride yaşanacak benzer operasyonlara önlem alabileceklerini düşünüyorlar.
Bu nedenle yasadaki değişiklik önerisini, Cemaat'le ve bilgi teknolojileriyle ilgisi olmayan çok özel 27 milletvekiline yaptırdılar. İlgili komisyonlardan geçti ve şimdi TBMM Genel Kurulu'na taşınarak oylanacak.
Peki Yeni Yasal Düzenleme Neleri Değiştirecek?
- TİB başkanının yetkileri doğrudan içerik çıkarma emri vermesine olanak sağlayacak biçimde genişletilecek. Bugüne kadar yalnızca katalog suçlar diye adlandırılan porno, bahis, kumar gibi içeriğe sahip sitelerin erişimini TİB engelleyebiliyor, bunun dışında kalan konular için mahkeme kararı bekleniyordu. Artık mahkeme de, savcı da, yargıç da TİB başkanı olacak.
Tıpkı MİT görevlilerinin soruşturulması için başbakandan izin gerekmesi gibi, artık TİB görevlilerinin soruşturulması için TİB başkanından izin gerekecek. Bu sayede TİB görevlileri insanları fişlerken, mahkeme izni olmaksızın dinlerken ya da site kapatırken korkmadan işlerini yapabilecek. - Ulaştırma Bakanlığı'na siber suçlarla savaşmak için özel yetki verilecek. Şu ana dek polisin, MİT'in, TÜBİTAK'ın siber güvenlik için kurduğu özel birimler yetersiz kalmış olmalı ki, daha operasyonel bir özel timle interneti kısıtlama çalışmasına başlamak istiyorlar.
- Yeni düzenleme, birden çok kullanıcının içerik ürettiği web sitelerini (mesela 20 tane üyesi olan bir forum ya da 35.000 yazarı olan Ekşi Sözlük) Yer Sağlayıcı olarak tanımlıyor. Bu Yer Sağlayıcıların da kullanıcılara ait olan IP adreslerini saklaması zorunlu oluyor. IP saklama, daha önce sadece web sitelerini barındıran şirketler ya da yerel ağlar (mesela internet cafe veya büyük boy şirket / üniversite ağı) için zorunluydu ve süresi en az 6 aydı. Şimdi saklama süresi en az 6 aydan en az 1 yıla çıkarılıyor. Böylece yeni düzenleme, fişlemenin tüm yükünü “Yer Sağlayıcı”lara yıkıyor.
- Yeni düzenleme TTNet, Vodafone, Avea, Superonline ve Turkcell gibi kurumları "Erişim Sağlayıcı" olarak tanımlıyor. Bu kurumların "Erişim Sağlayıcıları Birliği" adı altında birleşmesi zorunlu olacak. İçeriğe erişimi engelleme işini bu birlik yönetecek. Tabii ki birliğin masraflarını da biz karşılayacağız. Bu da faturalarımızı kabartacak.
Kişilik haklarının ihlal edildiğini söyleyen birisi şikayetini Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne ya da mahkemeye yapacak. Yer Sağlayıcı bu şikayete 4 saat içinde yanıt vermek zorunda olacak. Yer Sağlayıcı ya da Erişim Sağlayıcı şikayete 4 saatte yanıt vermezse hapis yerine para cezası ödeyecek, ama verilen yanıta rağmen Erişim Sağlayıcıları Birliği ya da mahkeme tatmin olmazsa siteyi, URL ya da IP'yi erişime engelleyebilecek.
Her şeyden güzeli, site engellemesine, IP engellemesine ve DNS engellemesine yeni bir kardeş daha gelecek. URL engellemesi adlı bu yöntem sayesinde, mesela Twitter'a girebileceğiz ama TİB'in beğenmediği hashtag'leri, tweet'leri veya kullanıcıları göremeyeceğiz. Böylesi bir şeyi gerçekleştirmek için tüm kullanıcıların veri paketlerini açıp okumaları gerekiyor. Bunu da yapmak için önceki yıl Phorm adlı bir DPI (Deep Packet Inspection / Derin Veri Analizi) şirketiyle anlaştılar. Kendisini Gezinti.com üzerinden pazarlayan Phorm da, birçok reklam ajansı ile birlikte çalıştığı için 1.5 yıldır çok az kişi Phorm'a karşı yürütülen kampanyalardan haberdar oldu. Phorm'la ilgili konuşan kişilerin sözleri tüm medyada sansürlendi. Şimdi Phorm'la çalışan şirketler yaptıklarının korkunçluğu ile yüzleşmek zorunda kaldılar.
Tabii Phorm sayesinde DNS değiştirerek sansürün etrafından dolanmak mümkün olmayacak.
Ne Yapmalıyız?
Değişikliğe uğramamış halinde bile AİHM tarafından insan hakkı ihlali olduğuna karar verilen 5651'in yeni hali, interneti kapatmak anlamına geliyor. Bu nedenle bulabildiğimiz her yöntemle, online ya da offline olarak bu yasanın çıkmaması, çıksa bile iptal edilmesi için uğraşmamız şart.
Buna ek olarak, kişisel iletişim güvenliğimizi ve mahremiyetimizi korumak için kullanabileceğimiz birçok araç var. Arama motorlarında biraz gezinip, "iletişiminizi nasıl güvenli hale getirebilirsiniz?" sorusuna yanıt aramakla işe başlayabilirsiniz.
Kaynaklar:
